het wordt een goed jaar!

Mijn medium heeft me ingefluisterd dat het een bijzonder goed jaar wordt!

ps. hij zit met z'n glazen bol en z'n lief in parijs, dus... vlug even tussendoor...

geheugen

Werk van o.a. Johan van Gheluwe en Sofie Muller op de tentoonstelling 'Uit het geheugen' in het Museum Dr. Guislain te Gent.

woord & beeld 169

woord & beeld 168

Brugge, Station

woord & beeld 167

Assebroek

woord & beeld 166

Brugge

interview met Karin Borghouts

http://hildevancanneyt.blogspot.com/2009/11/interview-met-karin-borghouts.html

Karin Borghouts: View in a Japanese Garden

Onlangs vroeg fotografe Karin Borghouts mij wat tekst te produceren bij foto’s die ze in Japan had gemaakt en dit tot vorige zondag geëxposeerd werden in de kunstruimte Croxhapox in Gent. Met haar instemming plaats ik hier deze tekstjes – de foto’s zijn © Karin Borghouts.

Laat ons hier plaatsnemen, vader.
Nu de storm is gaan liggen, kunnen
we elkaar het overdenken gunnen.
Plaats te over. We plaatsen het in zijn kader.






Laat ons er niet vanuit gaan
dat er niemand in huis is. Daar binnen
zijn ze onwrikbaar ver als de maan.
Alvast tot de volgende aardbeving.






Laat ons de wanorde buiten
houden. Maak van het huis geen uit-
hangbord waarop te lezen staat
hoe strak het er binnen toe gaat.






Laat ons genieten van het inzicht.
Het meer is kalm. De storm is gaan liggen.
Open het raam. Spreek de vissen toe.
Meer is in ons. Laat ons.

woord & beeld 165

Brussel 2008 (2007?)

woord & beeld 164

Brugge november 2009

zolder

Gisteren teruggevonden op de zolder: een gehavende maquette uit mijn Sint-Lucas-periode. Het is indertijd bij een schaalmodel gebleven en het project werd nooit gerealiseerd. Wat er precies op de schermen moest worden geprojecteerd, herinner ik me niet helemaal. (meer op Ultima Thule)

De opnames en het 'storyboard' voor V³ zijn ondertussen wél klaar...

lineart 2009

Gent, Belgium 2009.

untitled

Brugge, Belgium 2009.

la photographie n'est pas l'art

Vorige week bezocht ik vermelde tentoonstelling in het museum van Elsene.
Behalve een bespreking in De Standaard wordt er weinig ruchtbaarheid rond gemaakt.
Toch is deze expositie een verplaatsing naar onze hoofdstad meer dan waard. De wandeling vanaf het Flageyplein doorheen het 'kleurrijke' Ixelles brengt je in andere sferen.
'Le danger c'est pas nous' lees ik op een glazen wand van een gloednieuwe tramhalte. Even verder zie ik allochtone vuilnismannen het plein opruimen na de groenten- en fruitmarkt op deze miezerige zaterdagmorgen.
Een hoofddoekmeisje met kind wijst me de weg naar de Jean Van Volcemstraat.

(gsm-fotootje... 'monsieur, on ne peut pas photographier dans le musée')
Het museum is een mooi gerestaureerd artdeco pand.
De verzameling van de diamantair Sylvio Perlstein bevat afdrukken van grote namen uit de fotografiewereld. Vanaf de avantgarde tot vandaag zijn alle kleppers vertegenwoordigd. In de ruime middenzaal en langsheen de gaanderij hangen foto's opgedeeld naar verschillende onderwerpen. Ik krijg een verhelderende inkijk op hoe Manray, Manuel Alvarez Bravo, Vanessa Beecroft, Cartier-Bresson of Weegee thema's zoals 'ruimte', 'maskers', 'voorwerpen', 'woorden' en 'lichamen' uitdiepten. Het te simpele besluit dat er vandaag op fotografisch vlak weinig nieuws is onder de zon dringt zich op. Ik moet mezelf weerhouden om te denken: alles is reeds gebeurd en op zoveel geniale manieren dat er weinig ruimte overblijft.
Vandaag wordt er wat af 'ge-netwerkt'... Weegee was echter ook een meester in het promoten van zichzelf. Op een passe partout valt mij een grappige stempel op: Credit Photo by Weegee the Famous.
Ik kan met moeite een stoute glimlach onderdrukken... Luke the Serious.
Ik verlaat met een blij gevoel deze aan te bevelen tentoonstelling.
La photographie n'est pas l'art zei Manray ooit.
Et alors?... Aan de vestiare krijg ik m'n kodak terug en begeef me met schichtige blik het Brusselse buitenleven in.
Verandering van toespijs doet eten.

ps. De tentoonstelling loopt nog tot 10 januari

bvh #19

(Brussel - december 2009)

woord & beeld 163

woord & beeld 162

de retoriek van het medelijden

(Brussel - december 2009)
een zeer interessante discussie die pascal aansnijdt in de vorige post
'k voelde me beter in de wetenschap dat ik de man z'n avondeten betaald had
in ruil voor een portret
of dit de opname kan goedpraten?...
('k wou alvast dat ik wat langer met hem had gepraat)

de retoriek van het medelijden

In een aarzelend gesprek (opgenomen in La solitude heureuse du voyageur) heeft Raymond Depardon het over de relatie die er voor hem bestaat, of kan bestaan, tussen woord en beeld, tussen onder- of bijschrift en foto. Heel behoedzaam komt het eruit: die relatie heeft een morele ondergrond. Als fotograaf voelt hij zich altijd ook ‘een dief’. Hij ‘neemt’ beelden. Het is in elk geval een ‘ongelijke uitwisseling’. Dat is een ervaring die, bijvoorbeeld op straat, steeds lastiger wordt. A fortiori in heikele omstandigheden. Zoals een oorlog. Of zoals op die foto, in Biafra genomen door een collega, Gilles Caron, waarop Depardon is te zien terwijl hij een stervend kind fotografeert, voorovergebogen, ‘als een gier’. (Het is een erge foto. Depardon zegt zelf er erg veel moeite mee te hebben. Caron heeft de foto aanvankelijk niet gepubliceerd, uit respect voor zijn collega. Wie het wil, kan de foto hier bekijken.) Depardon heeft het dus over de teksten die hij stilaan bij sommige van zijn foto’s is beginnen te schrijven. Daarin expliciteert hij niet wat er te zien is. Hij heeft het over zichzelf, zijn eigen achtergrond. Over het motief dat hij heeft om die bepaalde foto te maken (en te publiceren). Over de gewetensbezwaren die knagen wanneer de fotograaf, door foto’s te maken van erge dingen (mensen), zoals van een stervend kind in Biafra, impliciet een beroep doet op ‘de retoriek van het medelijden’. Nodig, dat wel, om de wereld een besef bij te brengen, maar o zo gemakkelijk en gevaarlijk. (‘Il me semble toutefois que cette rhétorique de la compassion est utilisée souvent pour éviter le travail nécessaire de compréhension et d’observation.’)

bvh

Antwerpen - 091103

woord & beeld 161

dooreman

m'n handen ruiken naar ontwikkelaar
dooreman kwam tevoorschijn

Verslag 19 november, in galerie Pinsart.

Jan D. werd geplaagd door schele hoofdpijn. We wensen hem beterschap.

Johan: “Meditatie” 2’:30”
Heeft een drieluikje eendenstilleven opgenomen en gemonteerd. Misschien is de tekst op het einde iets te voor de hand liggend. Indien mogelijk had ik graag het geluid op het middelste scherm van alle inzendingen. (bijna klaar voor eindmontage)

Sarah: “De zee”
Heeft de zee stabiel opgenomen. Er werd gedacht om de zee in een aantal gedaantes te filmen met de horizon op dezelfde hoogte. Er moet nog gewerkt worden aan de centrale interviews. Sarah komt half december naar de galerie om het verzamelde materiaal te monteren.

Jan F: “Belgische Vlag Herontdekt”
Zal volgende week zijn verzameling kleuren komen monteren. Is er geluid bij bedacht Jan?

Luc: “Everything about Beauty”
Fotoserie met 31 beelden afwisselend met vragen: 4 foto’s snel na mekaar vijfde foto langer: 4”. Het geluid: muziek op CD. Er werd gedacht om de tekst te laten voorlezen met een neutrale (vrouwelijke) stem. Luc is welkom op alle galerienamiddagen (do-zo seintje vooraf) voor montage.

Paul: New York Close-Up - “life here is very different” 7’40”
Paul had een onfortuinlijke streep van “de lijn“ cadeau op zijn mooie bestelwagen bij het uitladen van zijn materiaal. Ik hoop dat het goed komt met de herstelling.

Paul heeft achtergrondmuziek door Eric Neels laten componeren: Slide guitar, guitar en mondharmonica met een “urban feel”. ‘t Is een zeer mooie reportage geworden maar met een iets te somber gestemde eindtekst. (bijna klaar voor eindmontage)

Piet:
Paul zal de inzending van Piet in de bus gooien.

Sabien en Dan: We stellen voor dat iedereen vanaf nu zijn materiaal verder uitkristalliseert en dan binnengooit in de galerie voor eindmontage. De tentoonstelling is voorzien voor de tweede helft van maart. Van iedere inzending kunnen er een aantal grootformaat prints worden gemaakt voor het statisch gedeelte van de tentoonstelling. Gelieve een uitgepuurde selectie te maken. (zoals Luc citeerde: “you have to kill your darlings”)

Pascal: stelt voor een volgende reguliere ontmoeting van GG te organiseren op de tweede donderdag van 2010 bij hem thuis.

antwerpse indrukken: dooreman en hendryckx

Vergeet niet je leestekens te soigneren, zegt iemand mij. Du coup denk ik aan Dooreman en schaam ik mij een beetje. Want als er iemand al zijn letter-, lees- en andere tekens soigneert, is het wel Dooreman. Het was een ontdekking, deze tentoonstelling, en ook een herontdekking. Je herkent ze - het is vertrouwd - deze kaften en covers en flappen en affiches - en tezelfdertijd word je overweldigd door deze productie, dit métier. Wat een aandacht, wat een zorg, wat een liefde. De perfecte bladspiegel, het ideale lettertype. Een boek moet mooi ogen, aantrekkelijk zijn ? Wel, ik had goesting om in sommige boeken te bijten.
Als ik ooit geschreven heb, wil ik Dooreman.
S.

Michiel Hendryckx - Dolen. Onderweg in Europa
M.H. slaagt er - in deze eerste solo-tentoonstelling - niet in om
mij mee op reis te nemen. Waar dat precies aan ligt - ik heb
getracht het te analyseren - laat ik uiteindelijk toch maar liever
in het midden (Silence!). Voor anderen is M.H. ongetwijfeld wél
een gedroomde 'reispartner'.
Toch enkele bedenkingen.
Ik zie de 'bewuste terugkeer naar de eerste verwondering, naar
de onvooringenomen openheid van de debutant' (perstekst) niet.
Kan je dat trouwens wel als 58-jarige beroepsfotograaf en ex-
docent? In de zin van: ben je dan wel eerlijk? 'Forceer' je de din-
gen dan niet? En tenslotte: waarom zou je dat dan doen?
(Op vraag van? ...) Het overtuigt me niet en er 'wringt' iets.
Er zijn mooie foto's op deze tentoonstelling te zien - zelfs beklij-
vende beelden - en ik kan er moeiteloos een favoriet uit selec-
teren. 'Een intiem verslag' kan ik de tentoonstelling echter moei-
lijk noemen, daarvoor vind ik de foto's te weinig persoonlijk, te
algemeen en te veel refererend aan verschillende tradities.
De titel van de expositie geeft een beetje het gevoel weer dat me
bekruipt bij het bekijken van al deze foto's maar ik veronderstel
dat dát er niet de bedoeling van was.
De catalogus heb ik nog niet doorbladerd maar ik vermoed dat
de foto's er - om verschillende redenen - beter tot hun recht komen.

De tentoonstelling dooreman naar de letter ervaar ik als een
wereld van verschil. Dáár heb ik het gevoel dat alles 'klopt'.
Een heerlijk universum.

Jan Delestinne


Stilte, zegt de foto van Oradour-sur-Glane in de entree maar de foto’s spreken luid en veel. Michiel kan het niet laten, hij moet vertellen. Er is geen stilte, er is te veel. Maar laat ik nu iets moois bewaren. Vertel maar over je reizen Michiel, over een bedelaar of over een plein, over het triktrak in Delphi, de Noorse visverkoper en dat er twaalf miljoen varkens in Nederland zijn.
Graag wil ik even vertoeven in het park van Orvieto, je vertedering delen voor het meisje en haar spiegelbeeld, naar het helende water verlangen van de zwavelbron. Misschien heb ik het liever zo, zonder het dwingende verhaal maar zijn betrokkenheid grijpt me ook aan – de asput van Birkenau, de naakte put,
Aandacht voor een detail - het pootje van de hond, een lege stoel op het balkon. Aandacht voor een ritueel - de straatacrobatie, het knielen van mensen.
En dan zijn er de eindeloze routes, die dit dolen ook het onze maken.
S.

Dolen Michiel Hendryckx
'More is less' is de titel van een reeks schilderijen van Raoul Dekeyser. Meer is minder.
Less is more. Deze gedachte zou ook Hendryckx' leitmotiv zijn. Zeer toepasselijk gebruikte de fotograaf een iconisch beeld van Dekeyser als cover voor zijn boek 'Dolen... Onderweg in Europa'. De originele kleine tekening hangt ietwat verloren tussen de overdaad van zwartwit-beelden die deze zwerftocht doorheen ons oude continent opleverde.
Ik nam me voor om, op m'n eentje, stil en aandachtig het dolen te aanschouwen. Hendryckx maakte de beelden in opdracht van het Fotomuseum. Het opdracht-gegeven doet me twijfelen aan de echtheid van dit 'dolen'. Zwerven doe je zonder doel, zonder tijdsdruk, zonder moeten...'k Zag een verzameling meegereisde keien onder glas. 'k Luisterde naar het gejaagd 'vertellen' van de Standaard-beeldenman die niet wil 'staan' voor standaard beelden. 'k Zag een afgepeigerd 50 mm objectief, niet toevallig 'de standaard', waarmee de meeste foto's schitterend gekaderd werden.
De ex-schipper van de Maria van Dam is naast fotograaf voltijds poëet en nostalgicus. Ik herkende mezelf in z'n Lake District verhaal. I wandered lonely as a cloud that floats on high o'ver vales and hills... Michiel won in vroeger tijden menig meisjeshart bij het declameren van Wordsworths' poëzie.
Tijdens het kijken naar deze 'minder-is-meer- beeldenstorm' gaf mijn hart zich maar deels gewonnen. Is het een plots twijfelen aan de oprechtheid van het bevolen dolen, het niet aflatende onderwijzen van de meester in koptelefoons en bijschriften, de veelheid die parels doet verdrinken?
Parels zag ik anders wel: de achtergevel van het cafe met het basketbaldoel in Extremadura. De foeragerende ooievaars in de Portugese boom. Het Coca Cola bord bij een tweesprong van een steeds aanwezige autoweg ergens in een Oost Europees achterland. Kaartende Griekse plattelanders in een wel zeer overwogen kadrering.
Ik schoof voorbij aan beelden die me weinig raakten. Hoe kan het anders? Het dolen verzandt soms in een persoonlijk verhaal. Ik raak bij wijlen overmand door de more is less gedachte van Dekeyser en had het liever andersom ervaren. Ooievaars, honden en veulens naast Birkenau en Oradour. Verdronken dorpen naast beslissende momenten van duikers op springtorens. Overdaad leidt tot vervlakking, veelheid tot onaandachtzaamheid. Niks vernieuwends in dit dwangmatig palet van grijzen. Het Europese platteland loopt leeg en hiermee ook heel wat kaders van dit Dolen... een 'opdracht' in Europa.
De Hendryckx-foto, op onze kamer in Hotel Mondo in Oostende, vond ik subliem. Less is more. Desolate Franse velden met lichtgolvende lijnen en aan de horizon een fijne met de wind meedrijvende rooksliert van een landbouwersvuurtje. Groen, het geel van koolzaad, een blauwe hemel en een lange dunne sliert witgrijze rook. Eenvoud maakt schoonheid.

Nu ze twijfelen aan de echtheid van de televisie Sint... In het Fomu zag ik de heilige bisschop van Myra, de enige echte: hij bereed met mijter, tabberd en breedgespreide benen een rossig Brabants trekpaard en doolde door de rand van Brussel. Een verstillend Hendryckx-beeld.
paul


De fotografie van Michiel Hendryckx is niet vernieuwend. Integendeel: hij zet een stap terug. In de fotografiegeschiedenis, want hij knipoogt met een man-kijkt-door-gat-in-een-schutting-foto zeer expliciet naar Cartier-Bresson, maar ook in zijn eigen curriculum want, zo lees ik in de folder van het Antwerpse Fotomuseum: ‘Een bewuste terugkeer naar de eerste verwondering, naar de onvooringenomen openheid van de debutant.’ (In die brochure staat ook dat Hendryckx ‘zonder schroom’ Henri Cartier-Bresson en Robert Frank als voorbeelden noemt.)
Wat we hier, met andere woorden, te zien krijgen, is waartoe een beroepsfotograaf in staat is als hij, na decennia zijn peer afdraaien voor een krant (afdraaien in de zin van hard werken maar ook van werken binnen beperkingen, zonder de creatieve impulsen van de kunstenaar hun werk te laten doen), eindelijk eens zonder welke vrijheidsbeperking ook zijn ding kan doen.
Wat is nu ‘het ding’ van Michiel Hendryckx? (Laat mij mij daartoe beperken. Ik ga het niet hebben over technische kwaliteiten van de afdrukken, de accrochage in het museum met al die rare kleuren, de behandelde thema’s.)
Michiel Hendryckx is in mijn ogen, en naar mijn aanvoelen (en die twee moeten bij het beoordelen, het waarderen, het kritiseren van beeldende kunst altijd allebei aanwezig zijn: de door de rede verlichte ogen, het door de onderbuik bezwaarde hart) – Michiel Hendryckx dus is een ongegeneerd conservatieve fotograaf. Een estheet. Een simplist – en dat laatste is zeker niet kwalijk bedoeld. (Onder het schilderijtje van Raoul De Keyzer, dat als embleem voor de tentoonstelling fungeert, een door een witte vliegtuigstreep in tweeën gesneden blauwe hemel, staat: ‘Less is more’.)
Hendryckx grijpt, met het hem kenmerkende, al bij al zeer burgerlijke m’enfoutisme, terug naar de klassieke, en zeer trefzekere, esthetische standaarden (jaja, niet toevallig die standaarden). Hij centreert, symmetreert, calibreert, geometriseert en parallelliseert dat het een lieve lust is. Hij maitriseert. Beheerst. Ratio troef in deze composities. Nergens een wankele wanklank, nergens een beeld dat doet duizelen, nergens chaos. Salontafelbeelden. Alles mooi in evenwicht.
Bovendien is, als stijlfiguur, zeer nadrukkelijk het contrast aanwezig. Colafles-sovjetster. Geschilderde kaap-echte kaap. En er is ook de ‘poëzie’, die zo evident is dat ze tegen de kitsch aanleunt. De neonreclame van een hotel, ook al is het er een met drie sterren, moet de eenzaamheid van de desbetreffende reiziger-fotograaf illustreren. De ooievaar landt in een boom. Niet in zomaar een boom maar in een wel bijzonder mooi gevormde boom.
Soms overschrijdt Hendryckx’ poëzie de grens van de kitsch. Zijn foto’s blijven, laat het ons neutraal houden, niet veel meer dan documentaire foto’s. Ja, soms levert Michiel Hendryckx beelden af die niet eens méér zijn dan banale reisfoto’s. De foto van de menhir. De foto van de oudste romaanse kerk in, waar was het, Schotland? De foto van de in het stuwmeer verzopen kerktoren. De foto van de weg in het berglandschap… Technisch perfect, daar niet van, maar dat is toch wel het minste wat je van een ‘beroepsfotograaf’ mag verwachten.
Gemengde gevoelens dus, bij deze tentoonstelling. ‘Less is more’, ja het gaat zeker op. Haal de helft weg en je houdt misschien nog meer dan genoeg over. De fantastische foto’s, die er zeker ook zijn, verdienen een selecter gezelschap.
Pascal

duitse fotografie in de jaren zeventig

Ik vond in de bibliotheek van P. het boek Fotografie als Kunst. Kunst als fotografie van Floris M. Neusüss. Ik was nog slaapdronken en had niet meteen door dat het hier een Duitstalige publicatie betrof. De titel is, afgezien van de overtollige hoofdletters, perfect mogelijk in het Nederlands – al had ik natuurlijk door de zeer Duits klinkende naam van de auteur gealarmeerd kunnen zijn. Enfin, eigenlijk doet dat weinig ter zake. Het was een Duits/Engels boek, het dateerde van 1979 en het had 585 frank gekost: niet weinig dus. Het ging over de Duitse fotografie van de jaren zeventig van de vorige eeuw en dat waren dus nog jaren waarin je het als je het over Duitsland had zowel over West- als Oost-Duitsland moest hebben, over de Muur, over West- en Oost-Berlijn, over de BRD en de DDR, over de Stasi… Wat lijkt het nu al allemaal ver – en onze kinderen hebben het nooit gekend.

Ver lijkt ook de lay-out van dit boek. De grijzigheid, het lettertype, het smoezelige van iets wat ochgot nog maar dertig jaar oud is. Die indruk wordt natuurlijk versterkt doordat het een fotoboek is en er – dus! – foto’s in staan en op die foto’s staan allerlei dingen die nu danig verouderd lijken: veel te grote brillen, veel minder volle straten, hoekige auto’s met veel chroom…

Ik blader in dat boek. Het is een catalogus van een fototentoonstelling. De jaren zeventig in de Duitse fotografie. Ja dat heeft ook bestaan: de jaren zeventig in de Duitse fotografie. Het bladeren duurt niet lang, de indruk is oppervlakkig. Wat is die indruk? Dat er veel wordt geëxperimenteerd. Grappige foto’s (een man loopt rond met een plakkaat ‘Ik voel me pas echt goed als ik met dit plakkaat kan rondlopen’ – en die man wordt dan gefotografeerd). Abstracte foto’s (een schaduwpatroon op een muur, de manier waarop een gordijn valt). Maatschappijkritische foto’s en fotocollages. Verstilde steedse landschappen. Een bepaald soort Robert Franck-achtige straatfotografie… Existentiële zelfonderzoeken (een man die zich, achtereenvolgens, met de inhoud van verschillende verfpotten heeft laten insmeren en telkens één keer de zelfontspanner heeft laten afgaan). Enzovoort. De indruk die ik krijg is (1) dat het allemaal al eens is gedaan en (2) dat het allemaal, of toch het meeste, vergeten is geraakt, intussen. (Enkel het koppel Becher, dat industriële installaties inventariseert, is niet vergeten geraakt en hangt nu in alle zichzelf respecterende fotografiemusea.) Al die inzet, al die energie, al dat geloof in eigen kunnen: het is verloren geraakt in de plooien van de tijd…

michiel in de metropool

Mosel

Op 3 nov was ik nog aan de Mosel,ik had het bezoek aan A'pen op 4 nov genoteerd.Fout dus.Toch wat leuks her en der, bij den Duits.
Jan F

antwerpen hendryckx dooreman

Op 3 november trokken enkele 'diehards' van GG naar Antwerpen. We bezochten er de tentoonstellingen van Michiel Hendryckx in het Fotomuseum en van Gerd Dooreman in het Letterenhuis. Hieronder enkele 'impressies', zoals dat dan heet. De diehards verbonden zich er ook toe om over de Hendryckx-tt een korte tekst te 'plegen'. Ondergetekende zal die teksten verzamelen en vervolgens op een deftige wijze, ttz layoutmatig enigszins geüniformiseerd, op deze blog 'pleuren'.